Монгол Улсын дээд шүүхийн нийт шүүгчийн 2023 оны 07 дугаар сарын 03-ны өдрийн хуралдаанаар “Хүний сэтгэцэд учирсан хор уршгийг арилгах, нөхөн төлүүлэх төлбөрийн жишиг аргачлал”-ыг баталалаа.  Тодруулбал, Гэмт хэргийн хохирогчид болон хохирогч нас барсан бол түүний гэр бүлийн гишүүнд учирсан сэтгэцийн хор уршгийг арилгах нөхөн төлбөрийн хэмжээг шүүхээс тогтооход энэхүү аргачлалыг харгалзан үзэх юм.

“Сэтгэцэд учирсан хор уршиг” гэдэгт гэмт хэргийн хохирогч гэмтлийн улмаас мэдэрч буй өвдөлт, зовуурь, шаналал, түүнчлэн гэмт хэргийн улмаас  амьдралын баяр баясалгүй болох, нийгмийн байр сууриа алдах, бусадтай хэвийн харилцах чадваргүй болох, хувийн зан байдал нь сөргөөр өөрчлөгдөх  зэргээр амьдралын чанар муудсаны улмаас сэтгэцийн эмгэгтэй болохыг ойлгоно.

“Сэтгэцийн эмгэг” гэдгийг Сэтгэцийн эрүүл мэндийн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.1-д зааснаар ойлгоно. Сэтгэцийн эмгэг учирсан нь хор уршгийг арилгах үндэслэл болно хэмээн дээрх аргачлалд заажээ.

Шүүх нөхөн төлбөр олгохдоо дараах зарчимыг баримтлана. Үүнд:

• Нөхөн төлбөрийн хэмжээг шударга, үндэслэл бүхий тогтоох;
• Хохирлын нөхөн төлбөр боломжит түвшинд буюу хор уршиг ба нөхөн төлбөрийн тэнцвэрт байдлыг хангах;
• Хохирогч өөрт учирсан хохирлоор ашиг бий болгохгүй байх;

Тус аргачлалд сэтгэцэд учирсан тавдугаар зэргийн хор уршигт хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 46-149 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх нөхөн олговор авахаар заажээ.

Нөхөн төлбөр тооцох жишиг аргачлал: Бүрэн эхээр нь Энд -ээс харах

Сэтгэцийн эмгэгийн зэргийг Шүүх шинжилгээний тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.3-т заасны дагуу Хууль зүйн болон Эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний хамтран баталсан журмын дагуу Шинжилгээний байгууллага тогтоох болно.

Энэхүү аргачлал нь зөвхөн эрүүгийн гэмт хэргийн улмаас хохирогч болон нас барсан хүний гэр бүлийн хүмүүсийн сэтгэцэд учирсан хор уршиг, эмгэгийн зэргээс хамаарсан нөхөн төлбөр төлүүлэх ажиллагаанд хамаарах ба Шүүх шинжилгээний тухай хуульд заасан иргэний хэрэг болон захиргааны маргаанаас үүдэлтэй нэхэмжлэгч, хариуцагч, гуравдагч этгээдийн сэтгэцэд учирсан хор уршиг, сэтгэцийн эмгэгт нөхөн төлбөр төлүүлэхэд ашиглах аргачлал биш байх нь!

Монгол Улсын  Их хурлын 2021 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуралдаанаар Хувь хүний мэдээлэл хамгаалах тухай хууль шинээр батлагдлаа. Энэ хууль нь 2022 оны 05 дугаар сарын 01-ний өдрөөс дагаж мөрдөгдөх болно. Хуулийн зохицуулалттай холбоотой товч мэдээллийг хүргэж байна.

Өмнөх дугаарт газрын дуудлага худалдаатай холбоотой хуулийн зохицуулалтыг нийтэлсэн бол энэ удаа газрын төлбөр, газрын үнэлгээний тойрог, зэрэглэл, суурь үнэлгээний талаарх хуулийн асуудлын талаар мэдээлж байна.

Газрын төлбөр: Газрын төлбөрийн тухай хуульд зааснаар газар эзэмшүүлэх, ашиглуулах гэрээний дагуу иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын эзэмшиж, ашиглаж байгаа хөдөө аж ахуйн газар, тосгон, бусад суурины газар, шугам сүлжээний газар, ойн сан бүхий  газар, усны сан бүхий газар, тусгай хэрэгцээний газарт төлбөр ногдуулна.
Газрын төлбөрийг тогтоохдоо газрын суурь үнэлгээнээс тооцох бөгөөд газрын суурь үнэлгээг Засгийн  газар тогтооно. Газрын суурь үнэлгээг тойрог болон зэрэглэл гэсэн 2 ангиллаар тогтооно.

НИЙСЛЭЛД ХЭРЭГЛЭГДЭХ ГАЗРЫН ҮНЭЛГЭЭНИЙ БҮСЧЛЭЛИЙН ЗУРАГ 

Үнэлгээний зэрэглэл:  Хот, тосгон, бусад суурины газрын суурь үнэлгээг газрын зэрэглэлээр тогтоох бөгөөд байршил, инженерийн хангамж, нийгэм, эдийн засгийн болон инженер, геологи, байгаль орчны нөхцөл, ашиглах зориулалтыг харгалзана.

Үнэлгээний тойрог:  Газрын нэгдмэл санг байгаль, нутаг дэвсгэрийн цогцолбор нөхцөлөөр хуваасныг үнэлгээний тойрог гэх бөгөөд суурь үнэлгээг тогтоохдоо ашиглах зориулалт, газар зүйн байршил болон газрын үржил шим, өгөөжөөс үүсэх ялгаварт орлого зэргийг харгалзана.
Засгийн газрын 2018 оны 06 дугаар сарын 20-ны өдрийн 182 дугаар тогтоолоор Газрын үнэлгээний тойрог, зэрэглэл, суурь үнэлгээ, газрын төлбөрийн хэмжээг шинэчлэн тогтоожээ.

Уг тогтоолын 1 дүгээр хавсралтаар Газрын үнэлгээний тойргийг, 3 дугаар хавсралтаар “нийслэлийн Баянгол, Баянзүрх, Чингэлтэй, Сонгинохайрхан, Сүхбаатар, Хан-Уул дүүргийн газрын үнэлгээний зэрэглэл (бүс), 1 га  газрын суурь үнэлгээ”-г тус тус шинэчилсэн.
3 дугаар хавсралтаар нийслэлийн 6 дүүргийн газрын үнэлгээний зэрэглэлийг 16 зэрэглэлд хувааж, зэрэглэл тус бүрд ямар зориулалтаар газар эзэмшиж, ашиглахаас хамаарч 1 га газрын суурь үнэлгээг ялгаатайгаар тогтоож өгсөн байна.  Тухайлбал, Барилгын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг компаниудын эзэмшиж, ашиглах боломжтой газруудын суурь үнэлгээг хэрхэн тогтоосныг орууллаа.  /Бусад зориулалтаар газар эзэмшиж, ашиглахад газрын суурь үнэлгээг хэрхэн тогтоосныг Засгийн газрын  2018 оны 182 дугаар тогтоолоос дэлгэрэнгүй харах боломжтой/

НИЙСЛЭЛИЙН БАЯНГОЛ, БАЯНЗҮРХ, ЧИНГЭЛТЭЙ, СОНГИНОХАЙРХАН, СҮХБААТАР, ХАН-УУЛ ДҮҮРГИЙН ГАЗРЫН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ЗЭРЭГЛЭЛ (БҮС), 1 ГА ГАЗРЫН СУУРЬ ҮНЭЛГЭЭ

-“Нийтийн зориулалттай орон сууц” гэдэгт нэгдсэн төлөвлөлтийн дагуу баригдаж буй нийтийн зориулалттай орон сууцны газар
-“Худалдаа бүх төрлийн үйлчилгээ” гэдэгт бүх шатны сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэг, номын сан, биеийн тамир спорт, соёл урлагийн байгууллага, тэдгээрийн барилга байгууламж, оффис, үйлдвэрлэл-үйлчилгээ зэрэг холимог зориулалтаар ашиглагдаж буй газар, худалдааны төв, дэлгүүр, зочид буудал, нам, төрийн бус байгууллага, амралт сувиллын газар, аялал, жуулчлалын үйлчилгээний зориулалттай газар болон бусад;
-“Бүх төрлийн авто зогсоол (гараж) барих (газар дээрх, доорх)” гэдэгт авто гарааж, авто зогсоолын газар;
-“Инженерийн шугам сүлжээ, түүний дэд бүтцийн барилга байгууламжийн газар” гэдэгт холбооны шугам, холбооны мэдээлэл хүлээн авах станцын эзлэх талбай, эрчим хүчний шугам, станцын эзлэх талбай, ус, дулаан дамжуулах хоолойн эзлэх талбай, ус шахах, өргөх  байгууламж, үерээс хамгаалах далан, сувгийн доорх газар;

Эх сурвалж: www.news.barilga.mn

Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг нэмэгдүүлэх шийдвэрийг Хөдөлмөр нийгмийн зөвшлийн гурван талын хэлэлцээгээр өнгөрсөн Баасан гарагт гаргасан байна.

Ингэснээр хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 2019 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс 320,000 төгрөг болгох шийдвэр гаргажээ.

2017 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 240,000 болгож байсан юм.

Эх сурвалж: www.ikon.mn

Ирэх онд тухайн ажилтны сард төлөх эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийн хэмжээг сарын хөдөлмөрийн хөлс, түүнтэй адилтгах орлогын 4 хувь, үүнээс ажил олгогч хоёр, ажилтан хоёр байхаар тогтов.

Хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч иргэн, малчин, их, дээд сургууль, коллеж, мэргэжлийн сургалт-үйлдвэрлэлийн төвийн суралцагч, 0-18 насны хүүхэд болон хуулийн 6.1.12-т заасан иргэний эрүүл мэндийн даатгалын сарын шимтгэлийн хэмжээг 3200, гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүн, тэтгэврээс өөр тогтмол мөнгөн орлогогүй иргэн, нийгмийн халамжийн дэмжлэг, туслалцаа зайлшгүй шаардлагатай өрхийн гишүүн, хүүхдээ хоёр /ихэр бол гурав/ нас хүртэл нь өсгөн бойжуулж байгаа эх /эцэг/, хугацаат цэргийн жинхэнэ албан хаагч, ял эдэлж байгаа ялтны эрүүл мэндийн сарын шимтгэлийн хэмжээг 6400 төгрөгөөр тогтоолоо.

Эх сурвалж: www.eagle.mn

2016 оны 7-р сарын 1-ний өдрөөс мөрдөгдөж эхэлсэн Захиргааны ерөнхий хууль нь захиргаа, иргэн хоорондын харилцааг нэгдсэн байдлаар зохицуулсан анхны хууль юм.

Ханнс-Зайделийн сангийн “Эрх зүйн боловсрол” академи Хууль зүй, дотоод хэргийн яамтай хамтран уг хуулийн хэрэгжилтэд мэргэжлийн судалгаа хийх ажлыг 2018 оны эхний хагас жилд хэрэгжүүлсэн байна. Энэхүү судалгаагаар Захиргааны ерөнхий хуулийн 10 бүлгийн зарим зүйл, заалтын хэрэгжилтийн байдалд дүн шинжилгээ хийсний үндсэн дээр цаашид авах арга хэмжээний талаар санал, дүгнэлт гаргажээ. Судалгааны тайлантай дараах холбоосоор орж бүрэн эхээр нь ЭНД дарж танилцах боломжтой.

Эх сурвалж: www.legalinfo.mn

Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн танилцуулга, онцлох заалтуудыг инфографик хэлбэрээр хүргэж байна.

Тус хуулийг УИХ-ын чуулганы 2018 оны зургаадугаар сарын 29-ний өдрийн нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэн баталсан билээ.

УИХ-ын гишүүний хариуцлагыг нэмэгдүүлэх замаар Улсын Их Хурлын үйл ажиллагааг сайжруулах хүрээнд, 

• Хуралдааны ирцэд бүртгүүлэх, асуулт асуух, үг хэлэх, цахим тоолуураар санал өгөхөд биеийн давхцахгүй өгөгдөл /гарын хурууны хээ/-өөр идэвхждэг систем бүхий цахим тоолуурыг ашиглах,
• Гишүүн чуулганы нэгдсэн болон Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон ирцийн мэдээг сар бүр гаргаж, олон нийтэд мэдээлэх,
• Гишүүн нэгдсэн хуралдаанд хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр оролцоогүй бол тасалсан өдрийн цалинг олгохгүй байх,
• Гишүүн хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдолгүй асуудлаар үг хэлвэл хуралдаан даргалагч нэг удаа сануулах, сануулгыг зөрчвөл тухайн үг хэлэх хугацааг дуусгавар болгох зохицуулалтуудыг шинээр тусгасан.

Түүнчлэн чуулганы хуралдаанд тайлбар хийж, асуултад хариулж байгаа албан тушаалтан бодитой, үнэн зөв мэдээлэл өгөх, асуултад бүрэн хариулахыг үүрэг болгох, гишүүн хуралдааны үед авсан нэмэлт хариулт, тайлбар хангалтгүй гэж үзвэл гишүүний саналаар хоёр хүртэл удаа тус бүр нэг минутаас илүүгүй хугацаагаар дахин нэмэлт асуулт асууж, тайлбар авах боломжийг бүрдүүлэх зэрэг зохицуулалтыг хуульд шинээр нэмж тусгасан.

Эх сурвалж: УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтэс

Засгийн газраас санаачлан боловсруулж буй Төрийн албаны сахилга, хариуцлагын тухай хуулийн төсөл үндсэндээ бэлэн болжээ. Үүнд төрийн албан хаагч ёс зүйн хариуцлага алдсан тохиолдолд уучлалт гуйх, сайн дураараа огцрох, албан тушаалаас халах зэрэг арга хэмжээ авахаар тусгасан байна. Хуулийн төслийг боловсруулах ажлын хэсгийн ахлагчаар Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга Г.Занданшатар ажилласан байна. Ажлын хэсгийнхэн Канад, Япон зэрэг орны төстэй хуулийг судалж өөрийн орны эрх зүйн зохицуулалт, онцлогтой уялдуулан уг төслийг боловсруулсан аж. Түүнчлэн хариуцлага тооцохдоо албан тушаалтны зөрчилд нь тохирсон, давхардуулахгүй, олон нийтэд ил тод байх, удирдаж байгуу хүн нь сахилга, ёс зүйгээрээ манлайлдаг байх зарчмыг гол болгожээ. Төрийн албан хаагчийн хариуцлагыг ёс зүйн болон сахилгын гэсэн хэлбэртэй байхаар зохицуулалт хийжээ.

Уг төслийг УИХ-ын өнгөрсөн хаврын чуулганаар хэлэлцүүлэхээр төлөвлөж байсан ч тодорхой хугацаанд хойшилсон билээ. Ингээд ирэх намрын чуулганаар хэлэлцүүлэхээр төлөвлөж байгаа бололтой.

www.eagle.mn

Монголын хуульчдын холбооноос хоёр дахь жилдээ “Тогтвортой хөгжлийн зорилтууд-хуульчдын оролцоо” уриан дор хуульчдын форум болж байна.Нийгэм, иргэдийн амьдралд тулгамдаж буй асуудлууд тэдгээрийн хууль зүйн зохицуулалтыг мэргэжлийн түвшинд хэлэлцүүлж, санал зөвлөмж гаргах, хуульчдын дуу хоолойг нийгэм болон бодлого тодорхойлогчдод хүргэх хуульчдын нийгмийн хариуцлагыг дээшлүүлэх зорилготойгоор зохион байгуулж байна. Энэ удаагийн форумын үндсэн хуралдааныг “Үндсэн хуулийн эрх зүй ба цаашдын чиг хандлага” гэсэн сэдвээр явуулж байгаа юм. Мөн дараах найман чиглэлээр салбар хуралдаан болж байна.

“Хараат бус шүүх ба хууль дээдлэх ёс”
“Хуульчийн ёс зүй ба хариуцлага”
“Хүний эрх ба цахим ертөнц”
“Эрүүгийн хууль тогтоомжийн хэрэгжилт,тулгамдаж буй асуудал”
“Үндэстэн дамнасан хууль зүйн туслалцаа”
“Чанартай хууль зүйн боловсрол: магадлан итгэмжлэл ба үргэлжилсэн сургалт”,
“Хөрөнгийн ба санхүүгийн зах зээлийн эрх зүйн хөгжил”
“Хариуцлагатай уул уурхай-Нөхөн сэргээх асуудал

Энэхүү хуульчдын форумаас гарсан санал санаачилга тус бүрийг нэгтгэн зөвлөмж болгон хууль тогтоогч, шийдвэр гаргагч нарт хүргүүлэхийн зэрэгцээ олон нийтэд танилцуулахыг зорьж байгаа аж. Энэхүү форумын хүндэт зочноор Гадаад явдлын сайд асан Ц. Гомбосүрэн уригдаж, эдийн засагч нийтлэлч Д.Жаргалсайхан, уг салбарт нэр хүндтэй тухайн чиглэлээрээ мэргэшсэн хуульч эрдэмтэд форумын илтгэгчээр оролцож байгаа юм. Тухайлбал МУИС-ын Хууль зүйн сургуулийн профессор, хууль зүйн шинжлэх ухааны доктор Ц.Сарантуяа, үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн Д.Ганзориг, Хууль зүйн доктор Б.Гүнбилэг, Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч, хууль зүйн доктор Ц.Цогт нарын 400 гаруй орчим хуульч оролцож байна.Форумын үеэр шинэ гарсан болон сонирхолтой номын худалдаа зохион байгуулахын зэрэгцээ Монголын хуульчдын холбооны хороод, тамгын газрын мэргэжилтнүүд ажиллаж, хуульчдад татвар, нэгдсэн бүртгэлийн талаар лавлагаа, мэдээлэл өгч үйлчилж байна.

Эх сурвалж: www.mglbar.mn